Zorg op maat voor daklozen met complexe problemen

Je hebt een toezegging voor een Beschermd Wonen-plek, maar tóch zwerf je op straat. Het overkomt jaarlijks tientallen (jong)volwassenen in Flevoland. De oorzaak: BW-locaties zitten overvol, of houden complexe of agressieve cliënten liever buiten de deur. Daarom heeft Kwintes instroomlocatie Grevelingenstraat, een tijdelijke nachtopvang voor daklozen vanaf 18 jaar. ‘Hier zijn álle complexe gevallen welkom.’

Wat heb je nodig? Die vraag staat centraal bij instroomlocatie Grevelingenstraat in Lelystad. De tijdelijke opvangplek is speciaal in het leven geroepen voor dakloze mensen met complexe problemen. Hulpverleners begeleiden en observeren de cliënten hier in een traject van zes tot negen maanden, waarna ze precies kunnen inschatten welke vervolgzorg nodig is. ‘Wij zijn het voorportaal van Beschermd Wonen’, vertelt Jeno van Opstal, persoonlijk begeleider bij de instroomlocatie.

Meer aan de hand

‘Het grote verschil tussen de Grevelingenstraat en andere opvanglocaties van Kwintes is dat wij geen intakecoördinator hebben. De plaatsingscoördinator van de gemeente Lelystad beslist welke mensen met een BW-ticket bij ons een plek krijgen’, vertelt Jeno. ‘We krijgen veel cliënten met complexe problemen en meerdere diagnoses. Op het eerste gezicht lijkt het alsof ze alleen een dak boven hun hoofd nodig hebben, maar al snel blijkt dat er meer aan de hand is. Ze hebben psychosociale klachten, geen sociaal vangnet of ze zijn verslaafd.’ Jeno en zijn collega’s kijken tijdens het traject daarom niet alleen naar de meest opvallende klachten van de cliënten, maar ook naar de achterliggende problemen. ‘Een IQ-test wijst soms uit dat iemand met een psychische stoornis en verslaving ook licht verstandelijk beperkt is. Alleen een afkickkliniek heeft dan weinig zin. In zo’n geval is zorg op maat nodig.’

Veel vraag

Dit soort instroomlocaties zijn hard nodig, stelt Jeno. ‘Daklozen met complexe problemen komen moeilijk in het zorgsysteem terecht, maar verdienen wél een plek. De vraag naar dit soort tijdelijke plekken neemt bovendien toe.’ Om de locatie met twee plekken uit te breiden, kreeg Kwintes in 2020 structureel meer subsidie van centrumgemeente Almere. Door de lockdown kwamen de plekken er extra snel, omdat mensen acuut een dak boven hun hoofd nodig hadden. De instroomlocatie biedt nu plek aan 21 daklozen met een BW-ticket en 4 jongeren van andere maatschappelijke organisaties. Wegens het succes wordt er in Almere een tweede instroomlocatie opgestart.

Volwaardig mens

Dat succes is mede te danken aan de benadering van de cliënten, stelt Jeno. Die is iets anders dan op sommige andere Kwintes-locaties, waar bewoners zich meer aan regels dienen te houden. Bij een opvang als deze werkt dat niet. ‘Als iemand lange tijd op straat heeft geleefd, kun je niet verwachten dat hij bepaalde afspraken nakomt. Op straat gelden geen agenda’s. Wil je als zorgverlener toch dat iemand zich aan de regels houdt, dan wordt het lastig om een cliënt een tweede kans te geven. Daarom werken we hier vanuit de presentiebenadering: een manier van werken die inzet op de volledige acceptatie van de ander. Alleen al doordat we de cliënten zien als volwaardig mens, voelen ze zich gezien en erkend. Dat verbetert hun gedrag stap voor stap.’

Pittig werk

De cliënten op de Grevelingenstraat gedragen zich veelal agressiever dan cliënten op andere nachtopvanglocaties. ‘Dat is enerzijds zorgelijk, anderzijds ook heel verhelderend. We kunnen als begeleiders sneller inschatten wat het werkelijke probleem is en nog duidelijker zien wat iemand nodig heeft’, vertelt Jeno. ‘Het werk hier is soms behoorlijk pittig. Maar ik geef mensen heel graag een kans en heb vertrouwen in ze. Vanuit de presentiebenadering gaan we het gesprek met ze aan en proberen we hun gedrag te begrijpen.’

Tweede kans

‘Laatst verbleef hier een jongen die al eerder in een andere nachtopvang van Kwintes had gezeten. Daar was hij weggestuurd wegens agressief gedrag. Hij verloor zijn uitkering, kon zijn kamer niet meer betalen en belandde op straat. Wij hielpen hem zijn leven op de rit te krijgen. Regelden verslavingszorg, hulp bij de administratie en begeleiding aan huis. Inmiddels woont hij zelfstandig en heeft hij een baan. Laatst bedankte hij ons. We hebben hem een tweede kans gegeven.’